Dengesizlik,Post-Keynezyenler, Eş-bütünleşme, Fiyatlandırma, Türk İmalat Sanayi
İktisat teorisinde denge ve dengesizlik kavramları çeşitli iktisat okulları arasında önemli bir ayrım noktasını oluşturmaktadır. İki yüz yıllık iktisat teorisi tarihinin temel tartışma ekseni bu kavramlardan birinin kabul edilmesine bağlı olarak şekillenmektedir. Çağdaş iktisat literatürü ağırlıklı olarak denge kavramının kabul edilmesine bağlı bir gelişme göstermektedir. Bu genel kabulün önemli bir istisnasını kendilerini Post-Keynezyen olarak tanımlayan ve son yıllarda iktisat literatüründe önemi giderek artan bir iktisat anlayışı oluşturmaktadır.
Kendilerini dengesizlik iktisadı olarak da adlandıran bu yaklaşımın temel önermeleri kapitalist bir ekonomide para arzının içselliği, yatırım harcamalarının istikrarsızlığı, mali kriz, firmaların fiyatlandırma davranışları, bilgi, belirsizlik ve beklenti konularına getirdikleri yeni açılımlarda odaklanmaktadır. Post-Keynezyenlere göre, kapitalist bir ekonomi eksik rekabete ve oligopolistik bir piyasa yapısına sahiptir. Bu nedenle firmalar, belirsizliğin geçerli olduğu bir ekonomide fiyatlandırma politikalarını bu oligopolistik yapının varlığına göre oluşturmaktadır. Bu politikaların temel belirleyicisi, firma maliyetleri üzerine konan bir kar marjı (mark-up) olmaktadır. Firma fiyatlandırma politikasının oluşumunda, gerçekleştirmek istediği yatırımlar ve bu yatırımların finansmanı, faiz oranı ve Post-Keynezyen görüşte dışsal olarak belirlenen ücret ve işgücü verimliliğinin de önemli bir etkisi bulunmaktadır.
Post-Keynezyen yaklaşımda belirlenen bu fiyatlandırma yaklaşımının Türk imalat sanayi özel kesiminde geçerliliği bir uygulama çalışmasıyla teste tabi tutulmaktadır. Kamu kesiminde fiyatlandırma davranışlarının genellikle idari kararlarla alındığını düşündüğümüzden çalışmamız sadece özel kesimle sınırlı tutulmuştur. Uyguladığımız test, Eichner (1973,1976), Kalecki (1971) ve Harcourt ve Kenyon’un (1976) fiyatlandırma konusundaki teorik yaklaşımları esas alınarak 1985:1-1997:4 dönemi, Birleşmiş Milletler’in “imalat sanayi uluslararası standart sanayi sınıflandırması” temel alınarak iki dijitli olarak gerçekleştirilmektedir. 13 yılı kapsayan ve üçer aylık 52 veri kullanılan çalışmada, beş değişkenli bir vektör otoregresif (VAR) model kullanılarak fiyatlarla yatırımlar, faiz oranı, ücretler ve verimlilik arasında uzun dönemli Johansen eş-bütünleşme (co-integration) ilişkisi aranmaktadır. Elde ettiğimiz sonuçlar kısaca, imalat sanayi özel kesiminin bütününde Post-keynezyen tezleri doğrular niteliktedir. Kağıt-Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayiinde Johansen eş-bütünleşme ilişkisi bulunamamış, diğer alt sektörlerde katsayıların büyüklüğü ve yönü farklı olmak üzere bir eş-bütünleşme ilişkisi belirlenmiştir.