2.1 KONTROL MERKEZİ (MTU)
2.1.1 TANIMI:
İngilizce’de yaygın olarak kullanılan adı Master Terminal Unit (MTU) Türkçe’ye ana vy yönetici
giriş ünitesi olarak çevrilebilir. Yaptığı işleri de göz önüne alarak bu birimi ANA KONTROL MERKEZİ
vy kısaca KONTROL MERKEZİ olarak Türkçe’ye çevirebiliriz.
Kontrol Merkezi geniş bir coğrafi alana yayılmış tesislerin, bilgisayar esaslı bir yapıyla uzaktan
kontrol edildiği, izlendiği ve yönetildiği yer olarak tanımlanabilir. Kontrol Merkezleri genelde SCADA
sistemlerinin ve kontrol edilecek tesislerin merkezi bir yerine kurulur.
Kontrol Merkezi, yüklerin izlenmesinden sorumludur. Yetki verilmeksizin açma kapama işlemi
yapılamaz. Bunun sonucunda merkez; bakım için dağıtım birimlerinin hizmetten çekilmesi için işletme
modelinde değişiklikler yaparak, dağıtım sisteminde arıza durumunda ortaya çıkan sorunların çözümü için
bütün açma-kapama işlemlerine müsaade eder ve denetler.
Kontrol Merkezi yüklerin izlenmesinden sorumludur ve bunların kabul edilebilir sınırlar içinde
kalması için, ya uygun otomatik cihazları devreye almak suretiyle yada işletme programını değiştirmek
suretiyle önlemleri almak zorundadır.
Dağıtım Sistemlerinde arıza olması durumunda Kontrol Merkezi sorunları gidermek ve mümkün
olan en kısa sürede normale dönüşü sağlamak zorundadır. Bir yandan dağıtım donanımının devre dışı
kalma stratejisini hesaba katarak,kritik durumların ortaya çıkarılmasına imkan verecek çağdaş izleme
yöntemleri kullanılmalı, diğer yandan arızaların anında yerlerinin tespitine imkan vermelidir.
Kontrol Merkezlerinde özellikle tüketim miktarları, dağıtım donanım kullanım sayıları ve arızalar
hakkında istatistiklerin tutulması tutulması çok önemlidir. Bu istatistikler daha sonra gelecekteki işletme
planlamasında aynı zamanda aynı zamanda sistem planlamasında kullanılır.
SCADA Sisteminde geniş bir alana yayılmış RTU’ların koordineli çalışması, RTU’lardan gelen
bilgilerin yorumlanması, kullanıcılara sunulması ayrıca kullanıcı isteklerini RTU’lara ileterek merkezi
kumandanın sağlanması işlevlerini SCADA Sisteminde Ana Kontrol Merkezi Yerine getirir.
Merkezi bilgisayar; RTU’lardan periyodik olarak gelen verileri, sistem üzerinden alınan ikazları,
istenilen bilgileri düzenli olarak saklar. Merkezi yazılım bu bilgileri değerlendirerek kontrol eder. SCADA
Sistemlerinde merkezi bilgisayar vasıtası ile RTU’lardan ve sistemin diğer elemanlarından toplanan
bilgiler gerek duyulan hallerde, her türlü raporlar çıktı olarak kullanıcının istemine sunulur. Merkezi
Sistem,denetlenen sistemin, akış diyagramının ekran üzerinde görüntülenmesini sağlar. Dolayısıyla
operatör tüm sistemi ekran üzerinde gözlemleyerek sistem takibi yapabilir. Sistemin çalışması açısından 5
RTU’lardan gelen alarm ve arıza uyarıları çok önemli olduğundan merkezi yazılım bu durumları görsel ve
sesli olarak operatöre bildirir.
Merkezi Sistem birimi; yöneticilerin, işletme operatörlerini, bakım elemanlarını ve tüm işletim
sistemini gerçek zamanlı (Real Time) görsel olarak izleyebildikleri fiziksel çevredir.Kontrol merkezinde
merkezi bilgisayardan başka bulunan kullanıcı arabirimleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
Bilgisayar Terminalleri: Bir çok kullanıcıya çalışma imkanı veren bu terminaller operatörlerin
sistemi takip edebilmesini sağlar. Sistemin kontrolü için gerekli bilgilerin girilmesi vy değiştirilebilmesi
mümkün olabilmektedir.
Bilgisayar Ekranları: Ekranlar ile dinamik işletme noktasının (kesici, ayırıcı, motor, vana, ölçü
noktası) sürekli gözlenmesini sağlar.
Yazıcılar: İşletmeye ve sisteme ait tüm durum ve arıza hallerini raporlama imkanı sağlar.
Kontrol merkezi için işletme sahasında merkezi bir bölge seçilmelidir. Bu durum SCADA sisteminin
haberleşme performansı açısından önemlidir. Kontrol merkezi sistem içinde bir noktada olabileceği gibi
birden fazlada olabilir. Hatta çok büyük sistemlerde ana kontrol merkezi altında ana kontrol merkezleride
bulunabilir.