Vergi, Vergi Psikolojisi, Vergi Ahlakı, Vergi Uyumu, Sıralı Probit Model
Vergi, çoğunlukla yükümlüler tarafından hoş karşılanmamakta ve vergi kaçakçılığı gibi pek çok istenmeyen davranış ortaya çıkmaktadır. Yükümlülerin vergiye karşı olan davranışlarını belirleyen faktörlerden biri olan vergi ahlakı, vergi ödeme konusundaki içsel bir motivasyon olarak tanımlanmaktadır. Vergi ahlakı, vergi uyumu ile yakın ilişki içinde bulunan bir kavramdır. Vergi uyumu ve dolayısıyla vergi ahlakı ile ilişkili pek çok sosyal ve psikolojik unsurlar bulunmakta ve bu unsurlar vergi ahlakını şekillendirmektedir.
Bu çalışmanın amacı vergi ahlakı ile ilişkili unsurları açıklamak ve Türkiye’de vergi ahlakının belirleyicilerini tespit etmektir. Bu bağlamda Dünya Değerler Araştırması’nın verileri kullanılarak Türkiye’de vergi ahlakı düzeyi ve vergi ahlakının belirleyicileri değerlendirilmektedir. Vergi ahlakının belirleyicileri olarak demografik değişkenler ve sosyal sermaye değişkenleri modelde bağımsız değişkenler olarak ele alınmaktadır. Bağımlı değişken olarak vergi ahlakı düzeyi alınmakta ve sıralı probit modeli tahmin edilmektedir. Modelde bağımsız değişken olarak tanımlanan bu demografik ve sosyal sermaye değişkenlerinden siyasetin önemi, demokrasinin önemi, hükümete güven, dindarlık, dinin önemi, ulusal onur gibi değişkenler istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Dolayısıyla vergi ahlakını belirleyen en önemli faktörlerin sosyal sermaye ile ilgili değişkenler olduğu söylenebilir.